Chợ truyền thống được tổ chức tại một khu vực theo quy hoạch. đáp ứng đại đa số nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa và nhu cầu, sinh hoạt, tiêu dùng của khu vực dân cư. Chợ truyền thống ở nước ta khá đa dạng, với nhiều loại hình như. chợ đầu mối, chợ dân sinh, chợ cóc, chợ công nhân. chợ tổng hợp, chợ chuyên doanh, chợ chiều, chợ kiên cố hoặc bán kiên cố … Đây là loại hình cơ sở tiềm ẩn một số nguy cơ dẫn đến cháy, nổ. trong trường hợp công tác đảm bảo an toàn PCCC không được quan tâm sát sao
Trong các năm qua, ở nước ta đã xảy ra một số vụ cháy chợ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, tài chính điển hình như:
- Đám cháy chợ tạm (thị trấn Còng, huyện Tĩnh Gia của Thanh Hóa) ngày 2/10/2019 gây thiệt hại 100 tỷ đồng, diện tích đám cháy khoảng 2000m2;
- vụ cháy chợ Thanh Quýt ( thuộc thị xã Điện Bàn, Quảng Nam) ngày 5/3/2020 gây thiệt hại 18,4 tỷ đồng, diện tích đám cháy khoảng 810m2;
- Đám cháy chợ Núi Đèo (Thủy Nguyên, Hải Phòng) ngày 12/10/2021 gây thiệt hại 50 tỷ đồng, diện tích đám cháy khoảng 1450m2;
- Đám cháy chợ Đọ Xá xảy ra tại TP Bắc Ninh vào ngày 13/7/2022 gây thiệt hại 33 tỷ đồng, diện tích đám cháy khoảng 1500m2
- và gần đây nhất là đám cháy chợ Tam Bạc, quận Hồng Bàng, Thành phố Hải Phòng xảy ra vào sáng ngày 12/2/2023 với diện tích đám cháy khoảng 2000m2, gây thiệt hại hàng tỷ đồng.
Một số đặc điểm nguy hiểm có thể gây cháy, nổ của chợ
1. Vị trí xây dựng chợ
Các chợ thường được bố trí xây dựng tại một số nơi tập trung đông dân cư, dễ giao thương hàng hóa. Vì vậy, khu vực xung quanh chợ luôn có các dãy nhà, tuyến phố kinh doanh buôn bán hàng hóa. Điều này dẫn đến số lượng người và trữ lượng chất cháy ở khu vực này thường lớn hơn so với một số khu vực khác trên địa bàn.
2. Giao thông, nguồn nước tham gia chữa cháy
- Những tuyến đường, phố bên ngoài xung quanh chợ luôn là những tuyến đường kinh doanh buôn bán nhộn nhịp. Hàng hóa, phương tiện cá nhân được mọi người bày bán trên vỉa hè, lòng đường dẫn đến giao thông khu vực này dễ tắc nghẽn. đặc biệt trong những giờ tan tầm, gây khó khăn cho lực lượng, phương tiện chữa cháy. khi di chuyển trong trường hợp có xảy ra hỏa hoạn, nổ trong chợ.
- Bên trong chợ, những lối đi giữa một số quầy, sạp hàng thường nhỏ hẹp. và hay bị mộ vài hộ kinh doanh lấn chiếm, tận dụng để bày bán hàng hóa. Khi có sự cố cháy, nổ xảy ra, lực lượng chữa cháy rất khó khăn khi di chuyển, tiếp cận đám cháy qua những lối này.
- Nguồn nước chữa cháy tại những chợ thường là một số bể nước sinh hoạt. bể nước chữa cháy theo thiết kế và những nguồn nước bên ngoài (ao, hồ, sông, một số trụ nước chữa cháy …). Trường hợp xảy ra cháy cần tận dụng toàn bộ mọi nguồn cung cấp nước có thể sử dụng được để chữa cháy.
3. Do kiến trúc, quy hoạch xây dựng chợ
- Một số chợ như chợ dân sinh, chợ tạm là loại hình chưa được cấp phép xây dựng kiến cố. kết cầu xây dựng chủ yếu thường là khung thép, mái lợp tôn hoặc một số vật liệu khác như gỗ, vải bạt, nhựa … Có khả năng lan truyền ngọn lửa khá nhanh chóng khi có hỏa hoạn xảy ra
- Một số chợ được xây dựng kiên cố, bán kiên cố. thì khu vực chính của chợ được xây dựng từ 1-2 tầng. bằng vật liệu gạch đất nung, bê tông cốt thép với thông số bậc chịu lửa hạng I, II. Tuy nhiên, xung quanh khu vực chợ chính thường cómột số khu vực chợ tạm với đặc điểm nguy hiểm cháy như trên.
4. Chất cháy khắp trong chợ
- Khối lượng chất cháy trong một số chợ vô cùng lớn và đa dạng, thường được chia thành những khu vực kinh doanh như. khu vực chuyên bán quần áo, vải vóc, khu vực bán hàng gia dụng ( như nhựa, gỗ, giấy …). khu vực để xe ( có nhiều xăng, dầu). khu vực bán thực phẩm (với bao bì, nilong là chất dễ cháy …).
- Những chất cháy trên đa phần là các chất dễ cháy. Trường hợp xảy ra cháy, đám cháy sẽ lan tỏa rất nhanh sang tất cả khu vực khác. và phát triển thành đám cháy lớn nếu không có sự chữa cháy kịp thời.
5. Nguy cơ phát sinh ngọn lửa
- Do ngọn lửa trần như. thông qua việc thắp hương thờ cúng, đốt vàng mã, hút thuốc …
- Do sự cố thiết bị điện. Tình trạng sử dụng điện gây mất an toàn về phòng cháy vẫn còn tiếp diễn tại một số chợ như. Dây điện giăng kéo, dấu nối chằng chịt, mắc trực tiếp vào tất cả thanh sắt nhưng không được đi vào ống nhựa cách điện. thậm chí két hợp thành dây treo đồ, vật dụng, hàng hóa. một số mối nối tuy được quấn băng cách điện nhưng chưa đảm bảo kỹ thuật. sự chủ quan của bà con này là nguy cơ mất an toàn điện rất cao.
- Ngoài ra còn có thể kể đến một số trường hợp đốt phá hoại, tư thù cá nhân …
6. Lực lượng, phương tiện chữa cháy tại chỗ
- Đội PCCC được thành lập tại tất cả các chợ là lực lượng chính để tham gia chữa cháy khi có cháy xảy ra. Tuy nhiên, với một vài chợ có diện tích rộng lớn, nhiều tầng, trong trường hợp có đám cháy xảy ra mà không được phát hiện và chữa cháy kịp thời. thì số lượng đội viên Đội chữa cháy tại chợ thường không đủ để xử lý, dẫn tới cháy lan, cháy lớn.
- Phương tiện chữa cháy tại chợ đa phần trang bị là hệ thống bình bột chữa cháy. Một số chợ được xây dựng kiên cố, bán kiên cố. thì được trang bị thêm thiết bị hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động. Một số họng nước chữa cháy vách tường, họng nước chữa cháy bên ngoài khuôn viên. máy bơm chữa cháy đặt tại gần những bể nước, lăng vòi chữa cháy... Nhũng hệ thống này thường đã cũ, ít được quan tâm bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên, hoạt động khó, kém. thậm chí còn mất tác dụng chữa cháy, khi không khởi động thường xuyên, nhiều vị trí để trang thiết bị chữa cháy bị che lấp bởi hàng hóa hoặ bi chắn lối di chuyển
Trước một số nguy cơ tiềm ẩn nêu trên, để chủ động hơn nữa công tác phòng ngừa. không để xảy ra cháy, nổ và giảm thiểu thiệt hại do cháy, nổ gây ra tại tất cả chợ truyền thống. lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH phải thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn chủ cơ sở, Ban Quản lý chợ và mọi đội viên Đội PCCC cơ sở. tất cả biện pháp để bảo đảm an toàn PCCC. kiểm tra, đôn đốc, kịp thời xử lý triệt để toàn bộ vi phạm quy định an toàn về PCCC. xây dựng và tổ chức thực tập, thao diễn phương án chữa cháy. phương án CNCH để chủ động ứng phó một cách nhanh nhất khi có tình huống cháy, nổ, sự cố, tai nạn xảy ra. Bên cạnh đó, chủ động tham mưu cho chính quyền địa phương gần nhất quan tâm đầu tư cho lĩnh vực PCCC. có một số giải pháp, biện pháp PCCC kịp thời khắc phục mọi tồn tại, nguy cơ dẫn đến cháy tại tất cả chợ truyền thống./.
